Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương bên lề Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - năm 2025, sự kiện xúc tiến thương mại quốc gia do Bộ Công Thương chủ trì tổ chức tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (Đông Anh, Hà Nội), bà Lò Thị Vân - Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Dệt thổ cẩm Pa Thơm (xã Thanh Yên, tỉnh Điện Biên) bộc bạch niềm vui xen lẫn tự hào, khi lần đầu mang sản phẩm thổ cẩm của đồng bào dân tộc Lào vùng cao đến giới thiệu với người tiêu dùng Thủ đô.
Từ gian hàng nhỏ mang đậm sắc màu văn hóa, bà Vân cùng các thành viên HTX mong muốn lan tỏa tinh hoa nghề dệt truyền thống, mở rộng cơ hội kết nối, sản phẩm OCOP 3 sao của địa phương đến thị trường rộng lớn hơn.
Bà Lò Thị Vân - Chủ nhiệm Hợp tác xã Dệt thổ cẩm Pa Thơm (tỉnh Điện Biên). Ảnh: Phương Lan.
Giữ nghề để không lạc mất bản sắc
- Điều gì đã thôi thúc bà khởi nghiệp từ nghề dệt thổ cẩm truyền thống của cha ông và sản phẩm tiêu biểu mà HTX đang gìn giữ, phát triển là gì, thưa bà?
Bà Lò Thị Vân: Năm 2022, tôi được UBND xã vận động thành lập HTX để các chị em cùng nhau khôi phục nghề dệt truyền thống. Nghề dệt thổ cẩm đã gắn bó với người Lào chúng tôi qua nhiều thế hệ, nhưng giờ lớp trẻ ít ai còn biết làm. Nghĩ vậy, tôi và mấy chị em quyết tâm khởi nghiệp, vừa giữ nghề, vừa tạo việc làm cho phụ nữ trong bản.
HTX Dệt thổ cẩm Pa Thơm hiện có 9 thành viên, đều là phụ nữ dân tộc Lào. Mỗi lúc nông nhàn, mỗi người một khung cửi, dệt nên những tấm vải bông, sợi tơ tự nhiên. Sản phẩm của chúng tôi đa dạng từ khăn, túi, áo, váy, đến chăn, ga, gối, đệm. Tất cả đều là hàng thủ công, mang họa tiết truyền thống của người Lào.
Nhiều mẫu hoa văn được phục dựng từ ký ức của các nghệ nhân già. Mỗi đường nét, mỗi gam màu đều có ý nghĩa riêng, kể lại câu chuyện về rừng, về ruộng, về cuộc sống sinh sôi nơi núi cao. Ngày trước, các bà, các mẹ chỉ dệt để dùng trong nhà. Ngày nay chúng tôi dệt mang đi hội chợ, giới thiệu cho du khách. Vừa là cách quảng bá bản sắc dân tộc, vừa tạo thêm thu nhập.
- Trong quá trình xây dựng và duy trì HTX, bà và các thành viên đã gặp những khó khăn gì trong khâu quản lý, tiêu thụ và gìn giữ nghề? Bà nhận được sự hỗ trợ ra sao từ chính quyền cũng như ngành Công Thương?
Bà Lò Thị Vân: Trong quá trình xây dựng HTX, cái khó nhất là thiếu kỹ năng và điều kiện sản xuất. Những người già thì giỏi nghề nhưng không biết chữ, không quen công nghệ; còn lớp trẻ thì biết chữ nhưng lại không biết dệt hoa văn truyền thống. Thành viên trong HTX đều là các chị em phụ nữ vùng cao, ít người hiểu về kế toán, thủ tục hay tiếp thị sản phẩm. Mọi việc giấy tờ, khai báo thuế, báo cáo tài chính đều phải nhờ UBND xã giúp đỡ.
Rồi vốn cũng là nỗi lo lớn, mình làm nhỏ lẻ, tiền nguyên liệu phải tự bỏ, chưa có đơn hàng ổn định, nên dệt xong nhiều khi để cả tháng mới bán được. Cái khó là vậy, nhưng chúng tôi luôn tin, "giữ nghề là giữ gốc. Mất nghề là mất bản sắc', nên dù vất vả, chị em vẫn kiên trì dệt mỗi ngày.
Thời gian qua, nhờ sự hỗ trợ của của chính quyền địa phương và ngành Công Thương, HTX đã dần ổn định. Sở Công Thương tỉnh Điện Biên cũng đã hỗ trợ đưa sản phẩm của HTX tham gia các hội chợ, tuần lễ hàng Việt, giúp quảng bá thổ cẩm Pa Thơm đến du khách trong và ngoài tỉnh. Niềm vui nhân đôi khi sản phẩm do HTX chúng tôi làm ra được công nhận đạt OCOP 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội mới cho phát triển thương hiệu.
Chúng tôi rất biết ơn Nhà nước đã quan tâm đến những HTX nhỏ như chúng tôi. Mỗi lần được đi hội chợ, chúng tôi lại học được nhiều điều từ cách bày hàng, nói chuyện với khách đến giới thiệu sản phẩm. Từng chút một, giúp chị em HTX thay đổi, tự tin hơn.
Đưa thổ cẩm vùng cao vươn xa thế giới
- Được tham gia vào một sự kiện thương mại quy mô lớn - Hội chợ Mùa Thu, bà kỳ vọng điều gì để quảng bá, tiêu thụ sản phẩm thổ cẩm Pa Thơm, giúp phụ nữ vùng cao phát triển sinh kế thời gian tới?
Bà Lò Thị Vân: Đây là lần đầu tiên HTX Dệt thổ cẩm Pa Thơm được tham dự một hội chợ thương mại tầm quốc gia, nên các thành viên đều háo hức. Mong muốn lớn nhất của chúng tôi là đưa sản phẩm thổ cẩm Điện Biên đến gần hơn với người tiêu dùng trong nước và bạn bè quốc tế.
Tại hội chợ, chúng tôi mang theo khung cửi thật để dệt trực tiếp tại gian hàng. Khách tham quan có thể tận mắt nhìn thấy quá trình dệt, được chạm trực tiếp vào tấm vải, cảm nhận từng hoa văn được tạo ra tỉ mỉ, kỳ công.
Tôi tin rằng, khi chứng kiến tận mắt, khách hàng và du khách sẽ thấy trân trọng hơn giá trị của lao động thủ công và hiểu vì sao mỗi tấm thổ cẩm lại đáng quý đến vậy.
HTX Thổ cẩm Pa Thơm mang sắc màu vùng cao đến Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - năm 2025. Ảnh: Phương Lan.
Ngoài ra, tại hội chợ, HTX Dệt thổ cẩm Pa Thơm cũng sẽ giới thiệu những mẫu sản phẩm mới như: Túi, váy, áo, phụ kiện thời trang hiện đại được thiết kế trên nền họa tiết truyền thống. Chúng tôi mong muốn thổ cẩm như là một xu hướng thời trang, phong cách sống thay vì chỉ là món quà lưu niệm. Và việc người trẻ mặc thổ cẩm, dùng túi thổ cẩm, chính là cách giữ nghề đẹp nhất.
Tôi cũng mong Nhà nước và các cơ quan truyền thông, trong đó có Báo Công Thương, sẽ tiếp tục đồng hành giúp quảng bá sản phẩm của đồng bào vùng cao. Mỗi bài viết, mỗi chương trình truyền thông là một sự tiếp sức cho chúng tôi giữ nghề, phát triển nghề.
Xin cảm ơn bà!
HTX Dệt thổ cẩm Pa Thơm được thành lập năm 2022 tại xã Thanh Yên, tỉnh Điện Biên, với 9 thành viên đều là phụ nữ dân tộc Lào. Sản phẩm chủ yếu của HTX gồm khăn, váy, áo, túi, chăn ga, gối đệm... được dệt thủ công từ sợi bông, tơ tự nhiên. Sản phẩm đã được chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh và nhiều lần được Sở Công Thương hỗ trợ quảng bá tại các hội chợ, chương trình xúc tiến thương mại trong nước. HTX kỳ vọng thông qua Hội chợ Mùa Thu, thương hiệu thổ cẩm Pa Thơm sẽ được biết đến rộng rãi, góp phần tạo sinh kế ổn định cho phụ nữ vùng cao.
