Nghệ nhân Đặng Văn Hậu: Tò he kể chuyện văn hóa tại Hội chợ Mùa Thu

Người giữ hồn truyền thống trong không gian hiện đại

Sinh ra và lớn lên tại làng nghề tò he Xuân La (xã Phượng Dực, Hà Nội), Nghệ nhân Đặng Văn Hậu đã có hơn 20 năm gắn bó với nghề. Với anh, tò he không chỉ là kế sinh nhai mà còn là “món ăn tinh thần” nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ.

Trong gia đình anh, từ đời ông ngoại, ông nội đến cha đều gắn bó với nghề nặn tò he. Người ảnh hưởng sâu sắc nhất đến phong cách tạo hình của anh chính là ông ngoại. Tình yêu với những cục bột màu sắc, khả năng biến chúng thành muôn hình vạn trạng đã ngấm dần vào trái tim anh từ thuở nhỏ.

Không dừng ở việc kế thừa, anh luôn chủ động tìm tòi, học hỏi, đặc biệt từ các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian để hiểu sâu hơn về bản sắc truyền thống. “Qua những trao đổi với các chuyên gia, tôi hiểu thêm về không gian văn hóa và tinh thần của nghệ thuật dân gian. Nhờ vậy, sản phẩm của tôi chuẩn mực và mang nhiều ý nghĩa hơn”, anh chia sẻ.

Trước sự phát triển mạnh mẽ của đồ chơi công nghệ, anh Hậu cùng các cộng sự đã không ngừng nỗ lực để tò he giữ được sức sống riêng. Bên cạnh việc bảo tồn mẫu truyền thống, anh còn phát triển thêm nhiều mẫu mới, phù hợp với thị hiếu khách hàng ở nhiều lứa tuổi.

Tham gia Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trò chuyện cùng Nghệ nhân Đặng Văn Hậu, người đang nỗ lực đưa tò he truyền thống hòa vào nhịp sống hiện đại.

- Anh có thể chia sẻ cảm xúc khi tham gia Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, sự kiện xúc tiến thương mại quy mô quốc gia lớn nhất được tổ chức tại Hà Nội trong năm nay không ạ?

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu: Cảm xúc của mình là vô cùng vui và tự hào. Đây là lần đầu tiên Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025 được tổ chức với quy mô rất lớn và mình may mắn là một trong những nghệ nhân được tham gia trưng bày sản phẩm. Đây thực sự là dịp tốt để các nghệ nhân chúng mình có cơ hội thể hiện khả năng sáng tạo, đồng thời góp phần quảng bá những nét đẹp truyền thống của nghề, của sản phẩm dân gian đến đông đảo công chúng.

- Là một nghệ nhân, anh nhìn nhận thế nào về cơ hội để nghề nặn tò he đến gần hơn với những người trẻ, đặc biệt là trong không gian hội chợ hiện đại như thế này?

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu: Mình thấy rất vui khi nghề tò he hiện nay đang được giới trẻ đón nhận khá tích cực. Điều đó cho thấy thế hệ trẻ ngày càng quan tâm hơn đến các giá trị văn hóa truyền thống. Đây là động lực lớn để chúng mình, những người làm nghề tiếp tục sáng tạo ra các sản phẩm phù hợp hơn với thị hiếu của lớp trẻ.

Với hợp tác xã của mình luôn nỗ lực tìm ra những mẫu tò he có hơi thở mới, hiện đại nhưng vẫn giữ được hồn cốt dân gian. Hiện nay, các sản phẩm tò he được phát triển theo nhiều hướng khác nhau như ứng dụng trong thời trang, quà tặng du lịch, giáo dục trải nghiệm và cả sản phẩm trang trí.

Thông qua những sự kiện như Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, chúng mình có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với khách hàng, hiểu rõ hơn về nhu cầu, xu hướng và nhận được những góp ý quý báu. Chính những phản hồi đó giúp chúng mình tạo ra các sản phẩm ngày càng phù hợp với từng nhóm đối tượng khách hàng hơn.

Thực tế, rất nhiều ý tưởng sáng tạo mới lại đến từ chính những gợi ý của khách hàng khi họ trực tiếp trải nghiệm và chia sẻ cảm nhận tại gian hàng.

Giữ nghề bằng sáng tạo, lan tỏa bằng công nghệ số

- Khi tham gia Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, anh kỳ vọng gì ở công tác quảng bá và hỗ trợ của cơ quan nhà nước đối với các nghệ nhân làng nghề?

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu: Tôi thật sự ấn tượng với không gian trưng bày của Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, rất đẹp và chuyên nghiệp, thu hút đông đảo khách du lịch cũng như người dân đến tham quan, mua sắm. Chỉ trong những ngày đầu, lượng khách đến rất đông, giúp gian hàng của mình không chỉ bán được nhiều sản phẩm mà còn tiếp cận được thêm nhiều khách hàng tiềm năng, cũng như nghe được nhiều ý kiến của khách hàng phản hồi lại giúp chúng tôi cải thiện, thêm sáng tạo vào sản phẩm phục vụ công chúng.

Bên cạnh đó, công tác truyền thông của hội chợ năm nay cũng rất tốt, lan tỏa hình ảnh nghệ nhân và sản phẩm truyền thống đến đông đảo công chúng. Đây là điều mình thực sự trân trọng, bởi truyền thông là cầu nối quan trọng giữa người làm nghề, người yêu nghề và công chúng.

- Theo anh, đâu là yếu tố quan trọng nhất để giữ cho nghề truyền thống tồn tại và phát triển lâu dài trong đời sống hiện đại?

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu: Theo tôi, yếu tố quan trọng nhất là bản thân người nghệ nhân phải luôn tìm tòi, sáng tạo và biết đổi mới. Chúng ta không chỉ gìn giữ mà còn phải “hồi sinh” nghề theo hướng phù hợp với đời sống đương đại, biến nghề thủ công truyền thống thành một lĩnh vực trong ngành công nghiệp văn hóa.

Cá nhân mình cùng hợp tác xã đang nỗ lực đi theo hướng đó, đưa tò he vào nhiều lĩnh vực ứng dụng như: Thời trang, giáo dục, quà tặng du lịch, hoạt động trải nghiệm cho những người quan tâm đến nghệ thuật truyền thống… Nhờ vậy, sản phẩm không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn có giá trị kinh tế, tạo việc làm cho lao động địa phương và đóng góp vào ngân sách Nhà nước.

Cách đây 5 -10 năm, việc nghĩ rằng nghề tò he có thể phát triển thành một mô hình kinh tế bền vững còn rất xa vời, nhưng hiện nay chúng tôi đã và đang làm được điều đó và đấy chính là niềm vui, động lực lớn nhất của những người giữ nghề truyền thống.

- Anh có thể chia sẻ thêm về hướng quảng bá sản phẩm tò he của mình trong thời gian tới?

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu: Những ngày đầu tại Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, gian hàng tò he đã bớt nhộn nhịp, đặc sắc hơn một chút vì dịp Trung thu vừa qua, sản phẩm bán khá chạy, gần như hết hàng. Hiện tại chúng tôi đang tiếp tục sản xuất để kịp các đơn đặt hàng mới.

Nếu người tiêu dùng quan tâm, có thể ghé thăm fanpage “Nghệ nhân Đặng Văn Hậu”, ở đó giới thiệu rất nhiều sản phẩm cùng câu chuyện phía sau mỗi tác phẩm. Chúng tôi còn ứng dụng công nghệ số bằng cách gắn mã QR lên từng sản phẩm. Khi khách quét mã, sản phẩm sẽ dẫn tới trang web hoặc fanpage, nơi hiển thị đầy đủ thông tin và câu chuyện về sản phẩm. Đây cũng là một cách kể chuyện hiện đại, giúp quảng bá nghề truyền thống đến gần hơn với công chúng.

Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025 diễn ra từ ngày 25/10 đến ngày 4/11/2025 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam (VEC) - Đông Anh, Hà Nội. Hội chợ không chỉ là điểm hẹn giao thương lớn, mà còn là không gian tôn vinh giá trị văn hóa Việt, kết nối tinh hoa sản xuất, sáng tạo và hội nhập.

Hội chợ quy tụ sự tham gia của 34 tỉnh, thành phố; các bộ, ngành Trung ương; trên 2.500 tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế; đồng thời thu hút đông đảo các đối tác, bạn bè quốc tế đến trưng bày sản phẩm, giao thương, kết nối, tìm kiếm cơ hội hợp tác và đầu tư.